موزه مردم شناسی دزفول یا همان حمام کرناسیان با مساحتی نزدیک به ۸۸٠ متر مربع از اصلی ترین جاذبه های گردشگری شهرستان دزفول است که مربوط به دوره قاجار بوده و در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
صبح خوزستان – دزفول یکی از قدیمی ترین و زیباترین شهرهای ایران محسوب می شود که جاذبه های گردشگری و بناهای تاریخی متعددی در آن نهفته است، به همین دلیل سالانه به ویژه در فصل زمستان و بهار، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری به دزفول سفر می کنند.
از معروف ترین اماکن دیدنی دزفول می توان به موزه مردم شناسی آن اشاره کرد؛ موزه ها در هر شهری از مهم ترین جاذبه های آن محسوب می شوند که بازدید از آن ها بسیار لذت بخش است، چون اطلاعات بسیار مناسبی در مورد شهر را در اختیار بازدید کنندگان قرار می دهند.
موزه مردم شناسی دزفول که در حمام کرناسیون قرار دارد در یکی از قدیمی ترین محلات دزفول به نام کرناسیون واقع شده، از این رو از لحاظ تاریخی بسیار ارزشمند است. قدمت این حمام به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه باز می گردد.
حمام کرناسیون دارای ۲ بخش زنانه و مردانه بود که ساختار یکسانی داشتند و تنها زمان استفاده از آن برای هر ۲ جنسیت در زمان قاجار متفاوت بود. به عبارتی ساعاتی در روز به استفاده آقایان و ساعاتی به بانوان اختصاص داشت. البته ورودی بانوان و آقایان کاملا مجزا بود و بانوان از راه پشت بام و پلکان می توانستند به داخل حمام دسترسی داشته باشند.
در نزدیکی حمام چاهی وجود داشت که در گذشته آب مورد نیاز حمام توسط آن تامین می شد و به مرور زمان و تغییراتی که در سبک ساخت و سازها و زندگی مردم ایجاد شد، حمام کرناسیون کمتر مورد استفاده قرار می گرفت به طوری که مسئولین در سال ۱۳۸۲ تصمیم به بازسازی بنا گرفتند و در سال ۱۳۸۵ به موزه مردم شناسی دزفول تبدیل کردند و به این ترتیب حمام کرناسیون تغییر کاربری پیدا کرد.
امروزه این موزه یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری شهر دزفول محسوب می شود که بازدید از آن می تواند بسیار لذت بخش باشد که تزئینات آجر کاری زیبا به همراه سردری کوچک دارد. سقف حمام بسیار بلند و گنبدی شکل و همانند سایر حمام های عمومی دوره قاجاریه است.
این سبک معماری موجب شده که عبور و مرور هوا به خوبی انجام شود و گازهای سمی موجود در حمام به سرعت خارج شوند. پس از تغییر کاربری حمام بخش مردانه به موزه مردم شناسی و بخش زنانه به محل ارائه صنایع دستی استان تبدیل شد.
این حمام موزه، دارای بخش های مختلفی است که هر یک از آن ها امروزه قسمت مهمی از موزه هستند. از جمله این بخش ها می توان به سربینه های شش ضلعی اشاره کرد که امروزه مجسمه هایی در هر کدام از آن ها وجود دارد که نمادی از سبک زندگی قدیم مردم این خطه است.
در این موزه حجره های متعددی ایجاد شده است که در هر یک با استفاده از مجسمه ها مشاغل سنتی در معرض تماشا قرارداده اند. تمامی مجسمه های این موزه دارای پوشش سنتی این شهر هستند.
از جمله مشاغل قدیمی شهر دزفول، آهنگری، خیاطی، نمد مالی، نخ ریسی، جاجیم بافی، کلاه مالی، مسگری، آهنگری و… بوده که به تشریح زیر است؛
دلوری(یکی از مشاغل سنتی دزفول دلوری و خراطی است. خراطی شیوه ای از تولید محصولات چوبی است کی طی آن توسط ابزار و وسایل مختلف و عمدتا به وسیله دستگاه خراطی اشیایی نظیر قلیان و گهواره و پایه آباژور و ظروف مختلف ساخته و پرداخته می شود. خراطی ساختن اشیا از چوب است که سابقه بسیار طولانی دارد.)
مسگری(یکی دیگر از مشاغل سنتی و بسیار قدیمی دزفول مسگری بوده است. اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمانهای دور در موزه‌ها قابل مشاهده هستند. پیشینه مسگری در ایران حداقل به پنج هزار سال پیش می‌رسد و به ظن غالب اولین فلز مکشوفه بدست انسان همین فلز مس بوده و اولین فلزکاران نیز ایرانیان بوده‌اند.)
کلاه مالی(کلاه مالی یکی از مشاغل سنتی شهر دزفول بوده است.کلاه مالی به معنای درست کردن کلاه‌ها از پشم حیوانات (معمولاً گوسفند) است.)
جاجیم بافی(یکی از مشاغل بسیار سنتی دزفول شغل جاجیم بافی بوده است .جاجیم گونه‌ای زیرانداز دورویه است. جاجیم دست‌بافی است از پارچه کلفت شبیه به پِلاس که از پلاس نازک‌تر است و آن را از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو می‌بافند. جاجیم‌ها پرز ندارند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچ‌گردان از آن بهره زیادی می‌گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است. )
ورشو سازی(ورشو سازی نمونه ای از مشاغل سنتی دزفول بوده است . ورشو آلیاژی است از مس و نیکل و روی ورق روشو جلایی مانند نقره دارد. در ایران سماورهایی که از ورشو ساخته می‌شد، به ویژه نوعی که در دزفول و بروجرد ساخته می‌شد شهرت داشت و به «سماور ورشو» مشهور بود.هنر ورشوسازی از کشور لهستان به ایران وارد شده و نام ورشو به دلیل شهر ورشو مرکز کشور لهستان بر روی این فلز ماندگار شده است.)
آهنگری(یکی از مشاغل سنتی و قدیمی دزفول شغل آهنگری بوده .در گذشته وسایل کشاورزی مردم توسط آهنگران تهیه و ساخته می شد و با توجه به رواج شغل کشاورزی بازار آهنگری درچهار فصل رونق بسزایی داشت سایر وسایل مردم نظیر وسایل آشپزخانه نیز توسط آهنگران ساخته می شد آنها آهن را در کوره گداخته و می کوبیدند ولی با پیشرفت صنعت بازار آهنگری رونق خود را از دست داده است و تعداد معدودی همچنان به این شغل مشغولند. برخی لوازم مورد استفاده در آهنگری عبارتند از: انبر، سندان، تیزبر، قلم، مهره، سمبه، سنگو، سوهان، چکش و… که برخی از آن ها انواع مختلف دارد.)
حمام کرناسیان در سال ۱۳۸۵توسط سازمان میراث فرهنگی ایران تغییر کاربری داده است و هم اکنون به عنوان موزه مردم شناسی در دزفول شناخته می شود.
https://sobhekhouzestan.ir/?p=5597
